Σε ένα πρώτο επίπεδο, το βιβλίο αποτελεί ένα βιογραφικό εγχείρημα. Όμως, κάτω από τις γραμμές, κάτω από την πλούσια ανάπλαση του βίου και της πολιτείας του πατέρα, περνάει, σαν υπόγειο, βουβό ρεύμα, η ψυχική αυτοβιογραφία της κόρης. Μεταβαίνοντας από την τριτοπρόσωπη αφήγηση (με την οποία εξιστορούνται, με τα μέσα και τα εργαλεία του ιστορικού μυθιστορήματος, η παιδική και η νεανική ηλικία του ήρωα) στην πρωτοπρόσωπη (όπου η κόρη απευθύνεται στον πατέρα, εκμυστηρευόμενη την αμφιθυμία της απέναντί του, την αδιάκοπη ταλάντωσή της ανάμεσα στην αγάπη και την αποθάρρυνση, τις προσδοκίες της, τις ματαιώσεις) εισέρχεται σ’ αυτό το πραγματικό θησαυροφυλάκιο, άλλοτε επιφυλακτικά, άλλοτε τολμηρά, άλλοτε αμήχανα, όμως πάντοτε αποφασιστικά. Γιατί το παρελθόν δεν είναι σταθεροποιημένο, παγιωμένο, με τον τρόπο που υποβάλλει ο γραμμικός χρόνος, δεν είναι κλειστό και αδιαπέραστο. Μπορούμε να επιστρέψουμε. Μπορούμε να μαζέψουμε ό,τι μας έπεσε. Μπορούμε να επιδιορθώσουμε ό,τι έσπασαν οι άλλοι. Μπορούμε να μιλήσουμε με τους νεκρούς. Και αυτό κάνει, πεισματικά, συγκινητικά, η Τατιάνα Αβέρωφ.

Το βιβλίο δεν είναι μια πολιτική βιογραφία. Αυτό θα ήταν πολύ εύκολο και, έως ένα βαθμό, αναμενόμενο. Η Τατιάνα Αβέρωφ προτιμά τον δύσκολο δρόμο της μυθιστορίας και, στην αφήγησή της, ορθά, επιλέγει το τρίτο πρόσωπο, σε μια όμως μεταμοντέρνα εκδοχή. Η τριτοπρόσωπη φωνή συχνά διακόπτεται από τις παρεμβολές, σε δεύτερο πρόσωπο, της συγγραφέως –ως ενήλικης κόρης πια–, που με την εμπειρία της ωριμότητας και την ασφάλεια της χρονικής απόστασης σχολιάζει τις αποφάσεις, τις διαθέσεις και τις προθέσεις του κεντρικού ήρωα και πατέρα της.
(…) Το γεγονός ότι το ιστορικό πρόσωπο, που η συγγραφέας μετατρέπει σε λογοτεχνικό ήρωα, ήταν/είναι ο πατέρας της αυξάνει το βαθμό δυσκολίας του εγχειρήματος. Για όσους είναι δημιουργοί και νιώθουν από τη μαστορική της γραφής καταλαβαίνουν πόσο ψηλά τοποθετήθηκε ο πήχης. Με άλλα λόγια, το στοίχημα να αποστασιοποιηθείς από τον άνθρωπο που σε γέννησε, να περάσεις απέναντι και να κοιτάξεις το είδωλό του κατάματα ελάχιστοι το έχουν κερδίσει ώς τώρα. Και βιάζομαι να υπογραμμίσω ότι η Τατιάνα Αβέρωφ συγκαταλέγεται σ’ αυτούς τους ελάχιστους.

Εν συντομία: πρόκειται για ένα συγγραφικό άθλο. Ποτέ δεν διάβασα τέτοια αφήγηση που ισορροπεί πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί, πάνω από μια άβυσσο, που είναι η ψυχή του κάθε ανθρώπου, χωρίς ωστόσο προστατευτικό δίχτυ ασφαλείας. Και ποτέ η αγωνία μου σαν αναγνώστη δεν ήταν μεγαλύτερη από το να παρακολουθώ αυτή τη συγγραφική ακροβασία με το φόβο μήπως η ακροβάτισσα-συγγραφέας γκρεμοτσακιστεί. Και ω που θαύματος: βγαίνει σώα και αβλαβής, θριαμβεύτρια απ’ αυτό το συγγραφικό σάλτο μορτάλε. Η ανακούφιση και η χαρά μου που τα έβγαλε πέρα σ’ αυτή την οριακή χειρουργική επέμβαση και κατάφερε να αναστήσει ένα χαρακτήρα (τον πατέρα της) αγωνιστή και γεννημένο διπλωμάτη, πλάθοντάς τον με τα γήινα υλικά του, τα χθόνια, ζωντανεύοντας παράλληλα μια ολόκληρη εποχή και μια περιοχή (το Μέτσοβο), άγνωστη καθ’ ολοκληρίαν, με αναγκάζει να υποκλιθώ στο επίτευγμά της αυτό και να πω, πρώτη φορά στη ζωή μου, chapeau!

Ώριμη συγγραφέας πια η ίδια, σε τούτο το πέμπτο μυθιστόρημα της ιχνηλατεί και την παραμικρή σκιά. Και σε τούτο το βιβλίο της έχει σειρά η πιο σημαντική σκιά, εκείνη του πατέρα, που μια άλλη σκιά, στον πνεύμονα του αυτή, δεν μοιάζει ικανή να ανακόψει την φρενήρη πορεία της ζωής του. (…) «Η ψυχανάλυση είναι καλή σαν όργανο της προόδου και του πολιτισμού, καλή εφ’ όσον γκρεμίζει ανόητες πεποιθήσεις, διαλύει προλήψεις και υπονομεύει την εξουσία. Ωραία. Με άλλα λόγια, όταν απελευθερώνει, εξευγενίζει, εξανθρωπίζει και προετοιμάζει τους σκλάβους για την ελευθερία», λέει ο Τόμας Μαν, (σελ. 312, Μαγικό βουνό, τ. Α΄, μτφ Άρη Δικταίου, εκδ. Ζαχαρόπουλου), συν-θεραπευόμενος του Λόλη Αβέρωφ  στο μαγικό βουνό (–θεραπευτήριο Schatzalp, σελ. 136). Αλλάξτε τη λέξη ψυχανάλυση με τη λέξη λογοτεχνία και κρατήστε το πρώτο μέρος του αποφθέγματος για τούτο το σημαντικό βιβλίο της συγγραφέως και ψυχολόγου Τατιάνας Αβέρωφ.

Δοκιμασμένη συγγραφέας, η Τατιάνα Αβέρωφ οικοδομεί μια γρήγορη, ρέουσα δράση που είναι προσιτή στον μέσο αναγνώστη. Όμως στόχος του βιβλίου μοιάζει να μην είναι οι άλλοι, οι αναγνώστες, η δημόσια ιστορία και η αποτίμηση του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα σήμερα από την κοινωνία. Η αφήγηση γίνεται αφορμή για να αναζητήσει η συγγραφέας τις ρίζες της και το χαρτί γίνεται καθρέφτης ενδοσκόπησης.

Έτσι γίνεται πάντα με τους γονείς. Τους θαυμάζουμε, τους μιμούμεθα, τους ανταγωνιζόμεθα, τους «δολοφονούμε» συμβολικώς μέσα μας προκειμένου να ενηλικιωθούμε και να διαγράψουμε τη δική μας τροχιά στον στίβο της ζωής, μια μέρα μένει η καρέκλα τους άδεια, τότε βάζουμε ένα κερί, ένα καντήλι, ένα πορτρέτο, ένα αγαπημένο αντικείμενο στη θέση του εκλιπόντος και κινούμαστε μεταξύ οργής, ενοχής, αυτολύπησης ή συμπάθειας, νοσταλγίας ή ανακούφισης για τον συχωρεμένο. Κάποτε, έρχεται η ευλογημένη εκείνη μέρα που αντιλαμβανόμεθα πως ένας άνθρωπος ήταν κι εκείνος, σαν όλους μας, που πάλευε με την άγνοια, την ανασφάλεια, το κενό, την υπαρξιακή αγωνία. Τότε τον «αθωώνουμε», καθόμαστε στην καρέκλα του, ερχόμαστε στη θέση του και τότε ζούμε μια άλλη ζωή, τη δική του, που δεν υποψιαζόμαστε καν ότι υπήρχε. (…) Αυτή η γενική εισαγωγή αφορά όλους μας. Είτε έχουμε βιώσει απώλειες κοντινών μας ανθρώπων είτε όχι. Διαβάζοντας όμως το βιβλίο της υπέροχης, της επαρκούς, της αισθαντικής και φιλοσοφημένης Τατιάνας Αβέρωφ, της κόρης του αλησμόνητου και πατριώτη πολιτικού, του ευεργέτη και λογοτέχνη, του φιλάνθρωπου κι ελεήμονος (πέρα από κάθε κομματική ή άλλη ταυτότητα) Ευάγγελου Αβέρωφ, συγκινήθηκα τα μάλα, γιατί θέλει γενναιότητα και θάρρος, τόλμη κι ανδρεία για να εκθέσεις τα μύχια της ψυχής σου δημόσια και ν’ αυτοψυχαναλυθείς με θάρρος (…) Θαύμασα και τη λογοτεχνική και τη μυθιστορηματική και τη συναισθηματική ευφυΐα της Τατιάνας Αβέρωφ. Άξια κόρη ικανού πατρός. Απομένει η αναγνωστική απόλαυση κάθε ενός από εσάς, του συνδημιουργού αναγνώστη

Διαβάζοντας το μυθιστόρημα γνωρίζουμε ένα διαφορετικό Αβέρωφ, όχι αυτόν της εικόνας που μας παρουσίασαν τα ΜΜΕ αλλά τον άνθρωπο, τον λογοτέχνη, τον ανήσυχο πνευματικό άνθρωπο που η κουλτούρα προσδιόρισε την παρουσία του στη ελληνική πολιτική. Κλείνοντας τις τελευταίες σελίδες του μυθιστορήματος ομολογώ ότι αισθάνθηκα όμορφα γιατί η συγγραφέας με ταξίδεψε στον κόσμο των ηρώων της με μεγάλη επιτυχία.